Bel fıtığında güncel konular
Bel kemiğinde bulunan omurların arasındaki kıkırdak yapının yırtılarak veya kendi içinde parçalanarak, omurilikten belden aşağı inen sinirleri rahatsız etmesi veya sıkıştırmasıdır. Önce şiddetli bel ağrısı, kilitlenme, daha sonrada ayağa, topuğa yayılan ağrıyla uyuşmalarla ortaya çıkar. Yatak istirahati ve bazı ağrı kesicilerle tedaviye rağmen, ağrısı geçmeyen, sosyal yaşantısı etkilenen ve ayakta felçler ortaya çıkan veya çıkm ihtimali yüksek olan hastalarda uygulanan cerrahi girişimler bu gün hızla gelişmekte, hasta kısa sürede eski yaşantısına dönmektedir. Tedavisinde gecikilen vakalarda ise ağrılar ve felçler kalıcı olabilmekle birlikte bu oran sadece % 10 altındadır.
Bel fıtığında mikrodiskektomi yöntemi
Bel fıtığı insanoğlunu var olduğu günden bu yana tehdit etmektedir. Çevremizde duran her şey, masa sandalye otomobil gibi hemen hemen bütün cisimler dört bacak üstünde durabilmekte, ama insanoğlu iki ayak üzerinde durabilmenin zorluğunu, belini kullanamamanın kötü sonuçlarını yanı bel ağrısını sıkça yaşamaktadır.
Peki bu kadar önemli bir organın kullanma kılavuzu var mıdır? Belimizi nasıl kullanmalıyız?
Önce bel anatomisini tıp dışı dil kullanarak bir anlamak gerekir.
Omurga nasıl bir yapıdır?
Omurlardan oluşan omurganın birbirine bağlantı kuran eklemleri yanı mafsalları vardır.
Bir kapının menteşeleri gibi açma kapama işlemi nasıl yapıyorsa bu eklemlerde omurgaya her türlü eğilme bükülme işlemini yapmasını sağlamaktadır. Omurları birbirine bağlayan bu kadar fazla çalışan ve yük gören bu eklemlerin aşınacağını veya yıpranacağını tahmin edebilirsiniz. Bu faset eklemi dediğimiz eklemlerin yük görmesi durumunda kendilerini güçlendirmek için şişmanlar ve büyütürler, bunun sonucunda çevresinden geçen ve içinden geçen sinirleri de kenara iter ve sıkıştırır veya ezerler. Buna faset sendromu veya faset eklemi hastalığı adı verilir.
Omurga-omurilik nasıl bir yapıdır? onu tanıyalım
Omurgamız, omur denen temel yapı taşlarının üst üste dizilerek oluşmuş, içinde beynin ana kablosu olan omuriliği barındıran ve koruyan hareketli kanallı bir sistemdir. Omurilik, trafonun, yani beynin, ürettiği elektriği taşıyan bedene çok özel donanımıyla elektriği sağlayan dağıtım şebekesidir diyebiliriz.
Omuriliğin hangi bölgesinde ezilme, kırılma, sıkışma ve kesilme olursa o bölgenin altına elektrik geçemez veya az geçer buna bağlı olarak felç veya kısmı felç ortaya çıkar.
Omurgamızda boyun, sırt ve bel bölgesinde 3 adet doğal eğrilik vardır ve toplam boyunda 7, sırtta 12, belde 5 olmak üzere toplam 24 tane hareketli, kuyruk sokumunda ve son ucta hareketsiz olmak üzere 7-9 tane kaynamış omur bulunur bu sayı kişiden kişiye bir eksik bir fazla bulunabilir.
– Eğrilikler bizi ayakta tutan esas biyomekanik kavramdır. Bu eğrilikler sayesinde omurgamız üstüne düşen yük miktarını en aza indirir ve esnek bir biçimde hareket edebilir.
– Disklerin görevi yürüme, oturma, yük kaldırma sırasında oluşan sarsıntıları emmek, omurların üzerine düşen yükü eşit olarak azaltarak, ağırlığı dengeli biçimde alt seviyelere iletmektir.
– Omurlar birbirlerine arkadan iki adet faset eklemi denen eklem yapıları ile tutunur.
– Omurganın çevresinde bulunan kas desteği onu hareketlerinde güçlü kılar ve yaşlanmasını azaltır. Cildin yaşlanmasını su nasıl azaltırsa omurgaya fazla yük bindiğinde onu emen kasların kendisidir.
– Omurlar üst üste tuğla gibi dizilerek bir yapı taşı oluştururlar aralarında disk denen jole kıvamında çekirdek içeren amortisör görevi gören kıkırdak bulunur. Omurganın çoğu sık görülen hastalığı bu kıkırdak denen anatomik yapının hareketli ve zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Bu kıkırdak bozulduğunda bunu çıkarmak ve o bölgeyi füzyona yanı hareketsizleştirme-kaynak yapmak biz beyin cerrahlarının istediği esas amaçtır.
Bel ve boyun rahatsızlığına yakalanacak mıyım? Toplumda ne tür omurilik omurga hastalıkları en sık gözükmektedir?
Bazı insanlar diğer insanlara göre daha çok veya sık omurga-omurilik hastalığına yakalanırlar. Bunlar:
· Ebeveynlerinde omurga-omurilik hastalığı bulunanlar
· Ağır işlerin altında çalışanlar
· Sürekli oturanlar
· Şişmanlar veya extra yük taşıyanlar
· Çok sigara içenler
· Sedanter ve hareketsiz yasayanlar, yani her gün otomobil, asansör, cep telefonu vd.. gibi rutin yaşamı kolaylaştıran teknolojik aletlerden sürekli faydalanarak hareketsiz yasamı seçenler.
· Ağır bir şey veya kaldırmak, atlamak, düşmek ve spor aktivitesi gibi bel tutulmasına neden olabilecek ağır spor yapanlar. Vücudun buna cevabı ağrılı kas spazmıdır. Mevsimsel ısı değişimleri, rüzgar ve hava akımı kas spazmını arttırır.
· Omurga travması geçiren genç veya çocuklar daha sık fıtığa yakalanırlar. Bel fıtığından dolayı ameliyat edilen en genç çocuk 2 yaşındadır.
Omurlar arasında bulunan kıkırdak veya disk dediğimiz yapı nasıl bir yapıdır?
Bu yapıda belimizin şok emici veya yük kaldırıcı amörtisörü adı vermek doğru olabilir
Omurlar arası kıkırdağın yırtılması sonucunda ne olur?
Omurlar birbirleri arasında kıkırdak denen esnek jelatinöz yapılarla bağlıdır. Bunlar fazla yük gördüklerinde yırtılırlar, yerinden çıkarlar ve düştükleri yerde sinir varsa onu sıkıştırarak veya ezerek sinirin imdat imdat diye bağırmalarına neden olurlar buda hastaya ağrı ve uyuşmaya neden olurlar. Bu misafirlik çoğu zaman geçicidir veya gidicidir. Ama eğer hastanın canını çok acıtacaksa sinir hasarı yaparsa mikrocerrahi yöntemlerle bu yola düşen kıkırdak yoldan kaldırılmalıdır.
· Omurgamın güçlü ve sağlıklı olması için neler yapabilirim?
Omurga günlük hareketlerimizde çok güçlü ve cok da nazik olmalıdır. çünkü öne -yana arkaya eğilmelerinde içinde barındırdığı omuriliğe basıncı veya ağırlığı aks ettirmemektir. Hiç bir eşya ayakta iki bacak üstünde duramaz biz insanların iki ayak üstünde durması ancak ve ancak omurganın yarim S şeklindeki anatomik şekline borçludur. Bu açılanmayı bozan her etken omurgamızın sağlığını bozacaktır. Bu nedenle ;
· İki ayak üzerinde dik durun
· Ağır yüklerin altına girmeyin. Bel kaslarınızın gücü kadar hareket edin.
· Yüklerinizi belinizi kırarak değil dizlerinizi kırarak kaldırın.
· Elinizdeki yükleri eşit olarak dağıtın ve yürüyün.
· Dönmeniz gerekiyorsa belinizle değil, vücudunuzla dönün.
· Araç koltuğunuza düzgün ve dik oturun. Uzun yolculuklarda 3 saatten bir inip ayağa kalkın ve dolaşın. Gerekirse bel kıvrımınıza uyan yastıkla belinizi takviye edin.
· Otururken sırtı düz tutun ve yaslanın. Bel boşluğunuzu yastıkla doldurun.
· Yatağınız gerçek anlamda ortopedik olsun ve an iyi yatış pozisyonu yüzü koyun yatmaktır. Sırt üstü yatılığında bel en iyi ortopedik yatakta bile zorlanabilir.
· Kilonuza dikkat edin, dengeli beslenin.
· Sigara içmeyin ve yeterli uyku uyuyun.
· Günlük gerilim ve streslerinizi azaltın
· Düzenli ve günlük egzersiz yapın.
· Tempolu yürümek, yüzmek ve koşu sizin için ideal sporlardır. Bunlardan en ideal olanı haftada iki kez stilli yüzmektir
Fıtık nasıl oluşur?
Cevap: Bir dokunun bulunduğu yerden başka bir yere göç etmesidir. Boyun veya bel fıtığında ise bu göç olayı sinir dokusuna doğru olur ve sinirleri ezer veya yaralar. Sinirler yaralanırsa bu asla düzelmez ve fibrosis denen patoljik yamalama ile iyileşmeden kalır.
Bel fıtığında hangi tedaviden başlamak gerekir?
Önce medikal ve sportif tedavi dediğimiz ilaç, istirahat, magnetik bandlar, kas gücünü artıran dinamik egzersizler denenmelidir.
Mikrodiskektomi nedir?
Mikroskop altında sinir dokusuna zarar vermeden, omurilik kanalına veya sinir yoluna düşen sinirleri sıkıştıran kıkırdak parçasını ve yakın zamanda düşecek olan ve bozulmuş olan diğer parçalar alınır ve temizlenir.
Makrodiskektomi nedir?
Yukarıda belirtilen işlem mikroskopsuz ve daha büyük kesilerle yapılır ve uzun dönemde mikrodiskektomi ile hiçbir fark yoktur.
Bel fıtığı Operasyonu sonrası neler yapmalıyız?
Mutlaka suda kalabiliyorsak yüzme ama sitilli, karada ise koşmadan yorulmadan daha çok evde yüzme hareketlerini yatarak yapmalıyız..
Egzersiz en iyi nerede nasıl yapılır?
Tuzlu suda yapmak en iyisidir.
Kilo veya şişmanlığın bel fıtığına katkısı var mı ?
Başlatan sebep değil ama iyileşmeyi engelleyen bir durumdur..
Ne zaman beyin sinir ve omurilik-omurga hastalıkları uzmanına gitmeliyim?
Ne zaman doktorunuza gitmelisiniz?
· 6 hafta zaman geçmesine rağmen ağrılarınız geçmiyorsa,
· Uyuşmalarınız ve parmaklarda güç kaybı başlamışsa,
· İdrar ve dışkılamada zorluk veya daha sonra tutamıyorsak,
· Ellerdeki ve bacak kaslarının birisinde incelme veya kullanamama,
· Her türlü tedaviye rağmen hastanın iş ve güç sosyal yıkım yapan kalitesiz ağrılı yaşam durumunda.
Omurgamın hangi hastalığında acaba doktorum bana hangi tedaviyi uygular?
Doktorunuz sizi bazı testlerden geçirerek sizi tedaviye hazırlar.
Peki ne gibi bilgiler elde edilerek sonuca varılır.
· Öykü hastalığın teşhisinde çok önemlidir. Gerçek veya doğru tanı bizi doğru tedaviye götürür.
· Kas sinir ve fizik muayenelerini içeren sistematik muayene
· Rutin kan testleri
· Düz omurga boyun veya bel ağrıları
· Elektrik ileten sinir dokusunun elektriğini ölçen EMG testini isteyebilir
· Tomografi
· Magnetik rezonans veya EMAR
· Gerekirse hareketli düz filmler veya dinamik EMAR
· Kemik taraması ve sintigrafisi dek tanı vasıtalarıdır.
Omurga-omurilikteki rahatsızlığın durumuna göre aşağıdaki tedavi modalitelerinden birini size doktorunuz tarafından uygulanacaktır.
· Istırahat tedavisi maximum 3 gün ile kısıtlanır ve yavaş yavaş hareketlendirme başlanır.Fazla istirahat kaslarda erime kireçlenme ve kemik erimesi oluşabilir.
· Ilaç tedavisi-biyokimyasal fazda romatizma ilaçları en fazla 15 gün kullanılabilir, fakat kas gevsetiçilerinin omurgayı gevşeteceğinden dolayı sorun yaratabilir ve dikkatli olmak doktor tavsiyesine göre kullanılır. Antidepresanlar etkili olabilirler.
· Fizik ve egzersiz tedavisi
· Intradiskal elektrotermokoagulasyon.
Cerrahi edilmeyen ve protrüzyon denen küçük ve orta fıtıklarda kıkırdak içine katater lokal anestezi altında gönderilerek 20 dakika kadar jeneratörle ısıtılır. Kıkırdak yakılır. İşlemin uzun vadede fayda ve uzun vadede fiyasko ile sonuçlandığı bildirilmektedir.
· Elektrikle stimulasyon yapılması doğru hastada etkili olabilir.
· Korseler; her hastalıkta kullanılan korseler farklıdır, bu nedenle doğru olanı seçmek son derece önemlidir
Özet: Günümüzde tecrübeli ellerde bel kemiğinde en sık görülen bel fıtığı gibi rahatsızlıkların tedavisinde artık günümüzde çok rahatlıkla yapılmaktadır, ama başarı oranı olgudan olguya değişmektedir(% 55-89). Başarı etkileyen en önemli unsurlar
1-Doğru hasta
2-Doğru teşhis (sadece EMAR ile ameliyat edilenlerin % 15 de başka hastalıkların ortaya çıktığı ameliyat sonrası yapılan tetkiklerden sonra anlaşılmaktadır).
3-Doğru cerrahi teknik
4-Doğru tecrübeli donanımlı CERRAH.